Katedra Fizjologii

Zagadnienia do seminariów, kolokwiów i egzaminów na 2023/24 rok

I. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z zakresu krwi, fizjologii ogólnej i mięśni.

  1. Podstawowe funkcje krwi. Skład jonowy osocza.
  2. Osmolarność płynów ustrojowych, jej mechanizm i metody pomiaru osmolarności i objętości płynów ustrojowych.
  3. Objętość krwi i osocza i metody pomiaru.
  4. Wskaźnik hematokrytu. Opadanie krwinek czerwonych; mechanizm, znaczenie badania.
  5. Erytropoeza: etapy i czynniki ją regulujące.
  6. Hemoglobina, krzywa dysocjacji oksyhemoglobiny.
  7. Metabolizm żelaza. Metabolizm bilirubiny. Erytrocytoza: podział, mechanizmy.
  8. Układ białokrwinkowy. Granulopoeza. Funkcje granocytów obojętnochłonnych, eozynofili i bazofili.
  9. Limfocyty i ich rola fizjologiczna. Monocyty i ich funkcje.
  10. Mechanizmy odpornościowe: odporność nieswoista i swoista. Rodzaje reakcji antygen – przeciwciało.
  11. Alergia: podział reakcji alergicznych i ich mechanizmy. Zapalenie.
  12. Grupy krwi: ich oznaczanie, zasady przetaczania krwi. Reakcje potransfuzyjne.
  13. Hemostaza: rola płytek krwi w krzepnięciu.
  14. Układ zewnątrz i wewnątrzpochodny krzepnięcia krwi.
  15. Czynniki zapobiegające krzepnięciu krwi w układzie naczyniowym. Fibrynoliza i jej związek z kininogenezą. Badania diagnostyczne układu krzepnięcia.
  16. Hemostaza: rola płynu zewnątrz i wewnątrzkomórkowego w hemostazie. Skład przedziału wewnątrz i zewnątrzkomórkowego.
  17. Udział układu krążenia, oddechowego, trawiennego, moczowego, mięśni szkieletowych oraz układu hormonalnego w utrzymaniu hemostazy.
  18. Wskaźnik hemostazy. Sprzężenia zwrotne w utrzymaniu hemostazy. Mechanizm transdukcji sygnału z udziałem białek G.
  19. Synapsy i przewodnictwo synaptyczne.
  20. Rodzaje hamowania synaptycznego; mechanizmy, mediatory, znaczenie.
  21. Hamowanie presynaptyczne, mechanizm, mediatory, znaczenie.
  22. Transporty błonowe: dyfuzja, układy transportowe z udziałem nośników.
  23. Geneza jonowa spoczynkowego potencjału błonowego. Potencjał czynnościowy. Refrakcja bezwzględna i względna.
  24. Generowanie potencjałów elektrotonicznych. Pobudliwość, czynniki ją modyfikujące, metoda pomiaru.
  25. Mechanizm przewodzenia impulsów we włóknach nerwowych zmielinizowanych  i niezmielinizowanych. Procesy konwergencji i dywergencji.
  26. Fizjologia złącza nerwowo-mięśniowego.
  27. Mięśnie szkieletowe. Molekularny mechanizm skurczu. Sprzężenie elektro-mechaniczne w mięśniu szkieletowym.
  28. Podział mięśni szkieletowych. Metabolizm energetyczny mięśni szkieletowych.
  29. Rodzaje skurczów pojedynczych mięśni szkieletowych.
  30. Zależność napięcia spoczynkowego i skurczowego czynnego i całkowitego od długości mięśnia.
  31. Sumowanie skurczów pojedynczych. Rekrutacja jednostek motorycznych.
  32. Mechanizm powstawania skurczu tężcowego. Wydajność skurczu mięśniowego. Zmęczenie mięśni szkieletowych.
  33. Mięśnie gładkie. Budowa, podział i mechanizm skurczu mięśni gładkich. Zjawisko plastyczności mięśni gładkich.

——————————————————————————————————————————————

II. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z neurofizjologii.

  • Część ogólna:

Degeneracja, regeneracja rola, neurotrofin. Prawo Cannona-Rozenblutha. Komórki gleju, ich podział i rola fizjologiczna. Bariera krew – mózg i jej znaczenie. Płyn mózgowo-rdzeniowy, skład, krążenie i znaczenie fizjologiczne.

  • Rdzeń kręgowy:

Budowa rdzenia, prawo Bella-Magendiego, odruchy rdzeniowe: rozciągowy, odwrócony rozciągowy, zgięciowy, łuki odruchowe i znaczenie fizjologiczne tych odruchów. Rola odruchu zgięciowego w lokomocji. Uszkodzenie DNM – objawy. Uszkodzenie rdzenia kręgowego – szok rdzeniowy.

  • Oś ruchowa:

Kora ruchowa i jej organizacja, homunkulus ruchowy, układ piramidowy, GNM i objawy jego uszkodzenia. Rola jąder podstawnych w organizacji ruchów, uszkodzenie jąder podstawnych – zespół Parkinsona. Zespół Huntingtona. Móżdżek, podział anatomiczno-funkcjonalny, rola w organizacji ruchów i utrzymaniu równowagi, uszkodzenia móżdżku.

  • Aktywacja mózgu:

Układ siatkowy pnia mózgu (US) i jego podział. Rola US w regulacji napięcia mięśniowego, stanów snu i czuwania. Pętla gamma. EEG; geneza fal EEG, synchronizacja i desynchronizacja, rodzaje fal i ich powstawanie.

Znaczenie EEG. Sen jego rodzaje i charakterystyka. Zmiany EEG występujące podczas snu.

  • Oś czuciowa:

Receptory, ich podział, transdukcja czuciowa kodowanie analogowo-cyfrowe, adaptacja receptorów. Drogi czuciowe: układ tylnopowrózkowy i droga rdzeniowo-wzgórzowa, charakterystyka przewodzenia w tych drogach. Kora czuciowa, homunkulus czuciowy. Plastyczność kory czuciowej. Ból; jego powstawanie i rodzaje, transmisja bólu. Układ analgetyczny pnia mózgu. Rola endogennych opiatów. Termorecepcja.

  • Podwzgórze i układ limbiczny.

Budowa podwzgórza i jego rola w utrzymaniu homeostazy. Układ limbiczny, jego struktura i rola fizjologiczna. Powstawanie emocji, popędy i motywacje, układ kary i nagrody, uzależnienia i ich mechanizm.

  • Wyższe czynności nerwowe:

Pamięć, jej rodzaje i podłoże neuralne, konsolidacja pamięci. Odruchy warunkowe i mechanizmy neuralne związane z ich powstawaniem. Mowa i jej ośrodki korowe i objawy uszkodzenia. Okolice kojarzeniowe kory mózgowej. Uzupełniająca specjalizacja półkul mózgowych. Narządy zmysłów. Wzrok, słuch.

  • Autonomiczny układ nerwowy.

Część współczulna, przywspółczulna i enteryczna układu autonomicznego. Organizacja odruchów układu autonomicznego.

—————————————————————————————————————————————————————————–

III. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z fizjologii mięśnia sercowego i układu naczyniowego

  1. Układ naczyniowy i regulacja jego funkcji.
  • Podział czynnościowy układu naczyniowego.
  • Dystrybucja objętości krwi w poszczególnych częściach układu naczyniowego oraz ich udział procentowy w kształtowaniu całkowitego oporu naczyniowego.
  • Ciśnienie tętnicze chwilowe i średnie.
  • Czynniki decydujące o wysokości średniego ciśnienia tętniczego.
  • Rola fizjologiczna aorty, teoria powietrzni.
  • Sfigmogram; krzywa tętna tętniczego centralnego i obwodowego oraz jej profile w stanach zmian strukturalnych ścian tętnic.
  • Podstawowe prawa fizyczne dotyczące fizjologii serca i naczyń

Opór przepływu krwi i sposób wyrażania tej wielkości.

  • Układ żylny, jego charakterystyka, czynniki wpływające na wartość ciśnienia żylnego.
  • Flebogram oraz jego składowe.
  • Powrót krwi żylnej do serca i czynniki odpowiedzialne za to zjawisko.
  • Jednostka mikrokrążenia i mechanizmy decydujące o efektywnej powierzchni wymiany kapilarnej.
  • Dyfuzja kapilarna, czynniki ją kształtujące, jej znaczenie i sposób oceny.
  • Filtracja i reabsorbcja płynu w naczyniach włosowatych; koncepcja Starlinga.
  • Limfa, jej powstawanie i krążenie.
  • Mechanizmy powstawania obrzęków.
  1. Krążenie narządowe:
  • Przepływ mózgowy – jego charakterystyka i regulacja, odruch Cushinga.
  • Krążenie wieńcowe – czynniki determinujące jego wielkość. Rezerwa autoregulacyjna krążenia wieńcowego i jej znaczenie.
  • Przepływ krwi w mięśniach szkieletowych. Mechanizmy kształtujące jego wielkość spoczynkową oraz jego zmianę w warunkach wysiłku fizycznego.
  • Narządowa dystrybucja pojemności minutowej serca w spoczynku i w wysiłku fizycznym.
  1. Miejscowa regulacja szerokości naczyń krwionośnych:
  • Zjawisko autoregulacji i jego mechanizmy: teoria miogenna i metaboliczna
  • Przekrwienie czynnościowe i reaktywne.
  • Rola śródbłonka naczyń w regulacji szerokości naczyń.
  • Udział bezmielinowych włókien czuciowych C w regulacji lokalnego przepływu krwi.
  1. Regulacja nerwowa i hormonalna ciśnienia tętniczego krwi.
  • Udział współczulnego układu autonomicznego w neurogennym napięciu naczyń krwionośnych; udział poszczególnych jego mediatorów w kontroli szerokości naczyń krwionośnych.
  • Odruch z baroreceptorów tętniczych – jego organizacja neuronalna i znaczenie fizjologiczne.
  • Odruch krążeniowy z chemoreceptorów tętniczych i jego funkcja fizjologiczna.
  • Udział układu renina-angiotensyna-aldosteron, ADH oraz ANP w regulacji ciśnienia tętniczego.
  1. Fizjologia serca
  • Znaczenie serca dla układu krążenia
  • Własności fizjologiczne serca
  • Elektrofizjologia miocytów serca

Potencjał spoczynkowy kardiomiocyta (mechanizm generacji i zmiany fizjologiczne oraz patologiczne).

Potencjał czynnościowy kardiomiocyta  (mechanizm generacji i zależność od potencjału potencjału spoczynkowego).

Potencjały czynnościowe kardiomiocytów komorowych, przedsionkowych, włókien Purkinjego i ich charakterystyka.

  • Układ bodźcoprzewodzący

Elektryczna aktywność rozrusznika

Jonowe mechanizmy automatyzmu (potencjał rozrusznika)

Potencjały spoczynkowe i czynnościowe węzła SA i AV

Okresy refrakcji

Regulacja nerwowa i humoralna

  • Przewodzenie pobudzenia
  • Mechanizmy skurczu i rozkurczu serca

Sprzężenie pobudzeniowo-skurczowe i rozkurczowe w mięśniu serca

Przepływy jonów wapnia w skurczowo-rozkurczowym cyklu serca

Rola sarkolemmy w kontroli przepływu jonów wapnia i sodu w kardiomiocycie

Rola receptorów i układów sygnalizacji

Mechanizmy kontroli sprzężenia pobudzeniowo-skurczowego (autonomiczne neuroprzekaźniki).

  • Elektrokardiografia

Terminologia EKG

Podstawy zapisu EKG

Aparatura i rodzaj odprowadzeń

Prawidłowy elektrokardiogram (charakterystyka załamków, odcinków i odstępów – amplituda, czas trwania).

Zależność czasowa EKG i potencjału czynnościowego kardiomiocytów – przedsionkowego i komorowego.

Odprowadzenia standardowe kończynowe – dwubiegunowe i jednobiegunowe oraz jednobiegunowe przedsercowe.

Oś elektryczna serca

Kliniczne zastosowanie elektrokardiografii:

    • Bloki (zwłaszcza P-K)
    • Zaburzenia rytmu (migotanie przedsionków, arytmie komorowe, migotanie komór).
    • Zaburzenia metaboliczne (niewydolność wieńcowa ostra i przewlekła, zawał).
    • Zaburzenia elektrolitowe.
    • Kliniczne metody zastosowania elektrokardiografii w diagnostyce prawidłowej czynności serca (Holter EKG, Holter RR, test wysiłkowy EKG)
  • ​Skurczowa czynność serca
  • Czynniki determinujące czynność mięśnia serca

Skurcz izowolumetryczny

Skurcz izotoniczny

Teoretyczny model mięśnia serca (elementy kurczliwe i elementy sprężyste)

Napięcie bierne i czynne

Naprężenie ścian komór

Kurczliwość serca i jej wskaźniki (sposób oceny i kliniczne znaczenie)

  • Cykl serca (fazy cyklu serca)

Cykl przedsionków

Mechaniczne zjawiska cyklu serca

Wypełnianie komorowe, objętość końcowo-rozkurczowa

Skurcz izowolumetryczny

Wyrzut komory (maksymalny, zredukowany)

Rozkurcz izowolumetryczny

Pętla ciśnienie-objętość w cyklu serca (dla lewej komory)

Fonokardiografia

Zależność czasowa zjawisk mechanicznych, elektrycznych i akustycznych w cyklu serca

  • Pojemność minutowa serca (wyrzut serca)

Ocena czynności komór

Prawo serca Franka-Starlinga (mechanizm heterometryczny)

Obciążenie wstępne i następcze

Zależność między częstością i rytmem pobudzeń serca a siłą skurczu

Sposoby pomiaru wyrzutu serca

Fizjologiczne podstawy echokardiografii

Mechaniczna praca serca i wydajność mechaniczna

Praca objętościowa i ciśnieniowa

Regulacja czynności serca przez pozostałe wewnątrzsercowe mechanizmy nerwowe i humoralne

  • Regulacja czynności serca przez zewnątrzsercowe mechanizmy nerwowe i hormonalne.
  • Czynności hormonalne serca.
  • Fizjologiczne znaczenie peptydów sercowych oraz ich znaczenie kliniczne.
  • Różnice w fizjologicznych czynnościach serca w okresie rozwojowym oraz podeszłym.

————————————————————————————————————————————————————–

IVa. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z fizjologii przewodu pokarmowego

  1. Regulacja przyjmowania pokarmu.
  2. Motoryka przewodu pokarmowego:
    1. żucie.
    2. połykanie.
    3. perystaltyka przełyku.
    4. aktywność mioelektryczna żołądka i jelit.
    5. aktywność skurczowa żołądka i jelit.
    6. opróżnianie żołądkowe.
  1. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych:
    1. mechanizmy i regulacja wydzielania śliny.
    2. sok żołądkowy: skład, metody badania i regulacja wydzielania.
    3. bariera śluzówkowa żołądka.
    4. wydzielanie trzustkowe: mechanizmy i fazy wydzielania enzymów i wodorowęglanów.
    5. interakcja części wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczej trzustki.
  2. Trawienie i wchłanianie:
    1. białek
    2. tłuszczów
    3. węglowodanów
    4. wody i elektrolitów
    5. witamin
  3. Czynności dokrewne przewodu pokarmowego.
  4. Funkcje wątroby:
    1. żółć: mechanizmy wydzielania, skład, rola fizjologiczna, regulacja wydzielania.
    2. czynności metaboliczne wątroby

IVb. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z fizjologii nerki, równowagi wodnej ustroju i równowagi kwasowo-zasadowej

  1. Budowa i czynności nerki.
  2. Krążenie nerkowe, charakterystyka, rozkład ciśnień, regulacja i sposób pomiaru.
  3. Filtracja nerkowa, czynniki jej podlegające, jej regulacja, wielkość, sposób pomiaru.
  4. Badania klirensowe i ich znaczenie.
  5. Mechanizmy resorpcji zwrotnej i składniki jej podlegające w obrębie kanalika proksymalnego.
  6. Wyjaśnij pojęcia transport maksymalny, próg nerkowy teoretyczny i próg nerkowy praktyczny na przykładzie resorpcji zwrotnej glukozy.
  7. Gospodarka wodna w nerce i jej regulacja.
  8. Przedstaw wielkość filtracji i wielkość oraz mechanizmy resorpcji jonów sodu w poszczególnych częściach nefronów oraz podaj czynniki ją regulujące.
  9. Nerkowa gospodarka jonami potasu sodu, wapnia.
  10. Filtracja i wchłanianie zwrotne wodorowęglanów, mechanizmy, próg nerkowy.
  11. Równowaga kłębkowo kanalikowa, jej mechanizmy.
  12. Mechanizmy i etapy zagęszczania i rozcieńczania moczu.
  13. Wydzielanie kanalikowe – mechanizmy i substancje mu podlegające.
  14. Elektrofizjologia kanalików nerkowych.
  15. Rola nerek w regulacji równowagi kwasowo–zasadowej.
  16. Zmiany ciśnień śródpęcherzowych w trakcie wypełniania pęcherza moczem i mechanizmy oddawania moczu.
  17. Przestrzenie wodne ustroju, sposoby ich oznaczenia.
  18. Zmiany objętości i ciśnień osmotycznych śródkomórkowej i pozakomórkowej przestrzeni wodnej ustroju w odwodnieniu i nawodnieniu izo-, hyper- i hypoosmotycznym oraz mechanizmy kompensacyjne.
  19. Regulacja gospodarki wodnej i elektrolitowej organizmu.
  20. Układy buforowe warunkujące utrzymanie równowagi kwasowo–zasadowej ustroju.
  21. Zaburzenia równowagi kwasowo–zasadowej, jej przyczyny, mechanizmy kompensacyjne i zmiany pH, pCO2  i rezerwy alkalicznej w tych stanach. Diagram Davenporta.

——————————————————————————————————————————————————————

Va. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z fizjologii układu oddechowego

  1. Mechanika wentylacji, zmiany ciśnienia śródopłucnowego i wewnątrzpęcherzykowego i towarzyszące im zmiany szybkości przepływu powietrza i objętości płuc w trakcie wdechu i wydechu.
  2. Zmiany szerokości drzewa oskrzelowego w trakcie oddychania (gra oskrzelowa) oraz czynniki wpływające na szerokość drzewa oskrzelowego.
  3. Surfaktant, jego struktura miejsce i czas syntezy, czynniki wpływające na jego syntezę, rola fizjologiczna oraz skutki niedoboru.
  4. Opory oddechowe, ich podział, sposoby pomiaru i zmiany w zaburzeniach wentylacji.
  5. Podatność płuc, klatki piersiowej i łączna płuc i klatki piersiowej, sposoby pomiaru, wartości fizjologiczne i zmiany podatności płuc w zaburzeniach o charakterze obturacyjnym i restrykcyjnym.
  6. Przestrzeń martwa anatomiczna i fizjologiczna, ich wielkość, sposoby pomiaru i znaczenie fizjologiczne.
  7. Statystyczne i dynamiczne próby spirometryczne, i znaczenie diagnostyczne tych badań.
  8. Czynnościowa pojemność zalegająca, jej wielkość, sposób pomiaru i znacznie fizjologiczne.
  9. Krążenie płucne, wartości ciśnień, regulacja czynna (miejscowa i ogólna) i bierna, zależność oporów przepływu od objętości płuc i ciśnień panujących w naczyniach płucnych, zależność przepływu krwi pozycji ciała i partii płuc.
  10. Pojemność dyfuzyjna gazów oddechowych, czynniki na nią wpływające, prawa nią rządzące, wartości i zmiany w stanach fizjologicznych.
  11. Stosunek wentylacja/przepływ, jego znaczenie fizjologiczne, wartości w poszczególnych partiach płuc, skutki zaburzeń tego stosunku i mechanizmy fizjologiczne dostosowujące wentylację do przepływu i przepływ do wentylacji.
  12. Krzywa dysocjacji hemoglobiny, czynniki na nią wpływające oraz znaczenie fizjologiczne tej regulacji.
  13. Ciśnienia parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi, zawartość i formy transportu pomiędzy kapilarami krążenia płucnego a krążenia systemowego.
  14. Definicja hipoksji, jej typy, ciśnienia parcjalne tlenu na poszczególnych etapach transportu pomiędzy atmosferą a płynem tkankowym oraz skuteczność tlenoterapii w poszczególnych typach hipoksji.
  15. Efekt Haldena dla transportu dwutlenku węgla przez krew i jego znaczenie fizjologiczne.
  16. Chemoreceptory obwodowe i centralne i ich znaczenie w regulacji wentylacji płuc.
  17. Kompleks oddechowy pnia mózgu, jego struktury i udział w regulacji oddychania, efekt przecięcia pnia mózgu na różnych poziomach.
  18. Wentylacja dowolna, jej mechanizmy i ograniczenia.
  19. Wentylacja wysiłkowa płuc, jej wartości, etapy i mechanizmy za nią odpowiedzialne.

Vb. Zagadnienia na seminarium i kolokwium z fizjologii gruczołów wydzielania wewnętrznego

  1. Podział hormonów.
  2. Kontrola wydzielania dokrewnego.
  3. Mechanizm działania hormonów.
  4. Biosynteza, regulacja wydzielania i działanie hormonów:
    1. podwzgórzowych
    2. przysadki mózgowej
    3. nadnerczy
    4. tarczycy
  1. Reakcje hormonalne w stresie.
  2. Biorytmy wydzielania hormonów.
  3. Hormony uczestniczące w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi.
  4. Hormonalna regulacja metabolizmu wapniowo-fosforanowego.
  5. Fizjologia rozrodu:
    1. czynności wewnątrzwydzielnicze męskich i żeńskich narządów płciowych
    2. regulacja wydzielania hormonów płciowych
    3. zmiany hormonalne w czasie cyklu miesięcznego, ciąży, porodu i laktacji
Accessibility by WAH