Katedra Fizjologii

Zagadnienia z fizjologii obowiązujące do kolokwiów i egzaminu na 2024/25 rok

I. Zagadnienia na kolokwium i egzamin z zakresu krwi, fizjologii ogólnej i mięśni.

1. Krew: cechy fizyczne i biologiczne

  • Krew: pH, osmolarność, objętość
  • Krew: skład
  • Krew: białka osocza – rodzaje, funkcje biologiczne

2. Komórki macierzyste szpiku: charakterystyka, znaczenie kliniczne.

3. Własności morfologiczne i fizjologiczne układu czerwonokrwinkowego.

  • Etapy erytropoezy i charakterystyka poszczególnych prekursorów erytrocyta
  • Czynniki regulujące erytropoezę
  • Hemoglobina: budowa, rodzaje, własności, metabolizm
  • Metabolizm żelaza

4. Metody diagnostyczne układu czerwonokrwinkowego

  • Ocena liczby erytrocytów
  • Ocena wielkości erytrocytów: normocyt, mikrocyt, makrocyt, megalocyt, anizocytoza
  • Ocena kształtu erytrocytów: kształt prawidłowy, poikilocytoza, kształty patologiczne
  • Ocena barwliwości erytrocytów: normochromia, hipochromia, hiperchromia, polichromatofilia, anizochromia
  • Wskaźniki czerwonokrwinkowe: MCV, MCH, MCHC
  • Ocena struktur cytoplazmatycznych

5. Własności morfologiczne i fizjologiczne układu białokrwinkowego

  • Etapy leukopoezy i charakterystyka poszczególnych prekursorów komórek dojrzałych
  • Obraz odsetkowy leukocytów krwi obwodowej (rozmaz krwi) – charakterystyka populacji leukocytów: własności morfologiczne i fizjologiczne

6. Metody diagnostyczne układu białokrwinkowego: metody ilościowe i jakościowe

7. Hemostaza

  • Trombocyty: własności morfologiczne i fizjologiczne
  • Osoczowe czynniki  krzepnięcia krwi
  • Zewnątrz i wewnątrzpochodny układ krzepnięcia krwi – zasady funkcjonowania.
  • Zewnątrz i wewnątrzpochodny układ fibrynolizy – zasady funkcjonowania

8. Metody diagnostyczne układu krzepnięcia krwi

9. Układ grupowy ABO

10. Układ grupowy Rh

11. Próba krzyżowa pomiędzy krwią dawcy i biorcy

12. Konflikt serologiczny

13. Homeostaza: podstawowe pojęcia

14. Transporty błonowe: dyfuzja, układy transportowe z udziałem nośników. Transport aktywny pierwotny i wtórny

15. Geneza jonowa spoczynkowego potencjału błonowego. 

16. Pobudliwość komórek: metody jej oceny, czynniki regulujące

17. Potencjał czynnościowy: mechanizm jonowy, charakterystyka potencjałów czynnościowych neuronu, miocyta szkieletowego, gładkiego, sercowego.

18. Refrakcja bezwzględna i względna.

19. Synapsy i przewodnictwo synaptyczne.

20. Hamowanie synaptyczne: postsynaptyczne i presynaptyczne – mechanizm, rodzaje, znaczenie.

21. Mechanizm przewodzenia impulsów we włóknach nerwowych zmielinizowanych  i niezmielinizowanych. 

22. Procesy konwergencji, dywergencji, okluzji, torowania, sumowania

23. Złącze nerwowo-mięśniowe w mięśniu szkieletowym i gładkim: budowa, funkcjonowanie, blokownie

24. Mięśnie szkieletowe. Molekularny mechanizm skurczu. Sprzężenie elektro-mechaniczne w mięśniu szkieletowym.

25. Rodzaje skurczów pojedynczych mięśni szkieletowych.

26. Zależność napięcia spoczynkowego i skurczowego czynnego i całkowitego od długości mięśnia.

27. Sumowanie skurczów pojedynczych. Rekrutacja jednostek motorycznych.

28. Mechanizm powstawania skurczu tężcowego. 

29. Metabolizm energetyczny mięśni szkieletowych. Wydajność skurczu mięśniowego. Zmęczenie mięśni szkieletowych.

30. Mięśnie gładkie. Budowa, podział i mechanizm skurczu mięśni gładkich. 

———————————————————————————————————————————

II. Zagadnienia na kolokwium i egzamin z neurofizjologii.

Część ogólna:

  • Degeneracja, regeneracja, neurotrofiny
  • Komórki gleju, ich podział i rola fizjologiczna
  • Bariera krew – mózg, budowa i jej znaczenie
  • Płyn mózgowo-rdzeniowy, skład, krążenie i znaczenie fizjologiczne

Rdzeń kręgowy:

  • Organizacja rdzenia kręgowego
  • Łuk odruchowy. Odruchy rdzeniowe: wegetatywne i animalne (łuk odruchowy, rola fizjologiczna)
  • Pojęcie DNM i skutki jego uszkodzenia
  • Regulacja napięcia mięśniowego: ośrodki nerwowe oraz mechanizmy (odruch rozciągowy, pętla gamma)
  • Uszkodzenie rdzenia kręgowego – szok rdzeniowy, zespół Brown-Sequarda

Oś ruchowa:

  • Kora ruchowa i jej organizacja
  • Homunkulus  ruchowy
  • Układ piramidowy, GNM i objawy jego uszkodzenia
  • Rola jąder podstawnych w organizacji ruchów, uszkodzenie jąder podstawnych – zespół Parkinsona. Zespół Huntingtona. 
  • Móżdżek, podział anatomiczno-funkcjonalny, rola w organizacji ruchów i utrzymaniu równowagi, uszkodzenia móżdżku

Aktywacja mózgu:

  • Układ siatkowy pnia mózgu (US) i jego podział
  • Rola US w regulacji napięcia mięśniowego, stanów snu i czuwania
  • EEG. Geneza fal EEG, synchronizacja i desynchronizacja, rodzaje fal i ich powstawanie. Znaczenie EEG
  • Sen jego rodzaje i charakterystyka. 

Oś czuciowa:

  • Receptory, ich podział
  • Transdukcja czuciowa, kodowanie analogowo-cyfrowe, adaptacja receptorów
  • Kora czuciowa, homunkulus czuciowy
  • Drogi czuciowe: układ tylno-powrózkowy i droga rdzeniowo-wzgórzowa, charakterystyka przewodzenia w tych drogach
  • Dyskryminacja czucia
  • Regulacja temperatury ciała, mechanizm powstawania gorączki
  • Ból – jego powstawanie i rodzaje, transmisja bólu
  • Układ analgetyczny pnia mózgu. Rola endogennych opiatów
  • Wzrok – receptory, droga, uszkodzenie
  • Słuch – receptory, droga, uszkodzenie 

Podwzgórze i układ limbiczny:

  • Budowa podwzgórza i jego rola w utrzymaniu homeostazy 
  • Układ limbiczny, jego struktura i rola fizjologiczna
  • Powstawanie emocji, popędy i motywacje, układ kary i nagrody, uzależnienia i ich mechanizm

Wyższe czynności nerwowe:

  • Pamięć, jej rodzaje i podłoże neuralne, konsolidacja pamięci
  • Mowa i jej ośrodki korowe i objawy uszkodzenia
  • Okolice kojarzeniowe kory mózgowej
  • Uzupełniająca specjalizacja półkul mózgowych
  • Odruchy warunkowe i mechanizmy neuralne związane z ich powstawaniem

Autonomiczny układ nerwowy.

  • Część współczulna, przywspółczulna oraz enteryczna układu autonomicznego: organizacja, mediatory, receptory, antagoniści receptorów
  • Organizacja odruchów układu autonomicznego.

———————————————————————————————————————————

III. Zagadnienia na kolokwium i egzamin z fizjologii układu krążenia

                 Fizjologia mięśnia sercowego

  1. Anatomia czynnościowa
  • Kardiomiocyt
  • Układ bodźco-przewodzący
  • Zastawki
  1. Elektrofizjologia miocytów serca: kardiomiocytów komorowych oraz przedsionkowych, włókien Purkinjego.
  • Charakterystyka kanałów jonowych w/w komórek
  • Mechanizm powstawania potencjałów elektrycznych: spoczynkowego i czynnościowego
  • Charakterystyka potencjałów elektrycznych: spoczynkowego i czynnościowego
  • Skutki blokowania kanałów jonowych
  1. Układ bodźco-przewodzący
  • Komórki rozrusznikowe: charakterystyka kanałów jonowych i zmian elektrycznych
  • Jonowe mechanizmy automatyzmu (potencjał rozrusznika)
  • Charakterystyka węzła SA
  • Charakterystyka węzła AV
  • Skutki blokowania kanałów jonowych w SA i AV
  • Pojęcie chronotropizmu, zmiana aktywności komórek rozrusznikowych w zależności od działania bodźców nerwowych i humoralnych
  • Przewodzenie pobudzenia – pojęcie dromotropizmu i batmotropizmu

      4. Metody oceny zmian elektrycznych – elektrokardiografia

  • Terminologia EKG, metodyka badania
  • Podstawy zapisu EKG
  • Prawidłowy zapis EKG (charakterystyka załamków, odcinków i odstępów – amplituda, czas trwania).
  • Kliniczne zastosowanie elektrokardiografii na wybranych przykładach omówionych na wykładach i ćwiczeniach

      5. Mechanizmy skurczu i rozkurczu serca

  • Sprzężenie elektro-mechaniczne
  • Mechanizmy kontrolujące stężenie jonów wapnia w czasie skurczu i rozkurczu
  • Kurczliwość mięśnia sercowego i jej wskaźniki. Pojęcie inotropizmu

     ​6. Cykl pracy serca

  • Charakterystyka poszczególnych faz
  • Zmiany objętościowe w jamach serca
  • Zmiany ciśnieniowe w jamach serca
  • Zmiany elektryczne, mechaniczne, akustyczne w poszczególnych fazach
  • Pętla ciśnienie-objętość
  • Objętość wyrzutowa, pojemność minutowa serca – czynniki decydujące o ich wartościach
  • Asynchroniczność pracy komór serca
  1. Fonokardiografia – charakterystyka tonów serca
  2. Regulacja zewnątrzpochodna czynności serca
  • Rola układu współczulnego i przywspółczulnego
  • Odruch z baraoreceptorów
  • Odruch z chemoreceptorów
  • Czynniki humoralne
  1. Regulacja wewnątrzpochodna
  • Prawo serca Franka-Starlinga (mechanizm heterometryczny)
  • Regulacja homeometryczna
  • Znaczenie fizjologiczne w/w mechanizmów

                Fizjologia układu naczyniowego

  1. Anatomia czynnościowa i charakterystyka układu naczyniowego
  • Podział czynnościowy układu naczyniowego.
  • Dystrybucja objętości krwi w poszczególnych częściach układu naczyniowego oraz ich udział procentowy w kształtowaniu całkowitego oporu naczyniowego.
  • Ciśnienie tętnicze chwilowe i średnie.
  • Czynniki decydujące o wysokości średniego ciśnienia tętniczego.
  • Rola fizjologiczna aorty, teoria powietrzni.
  • Sfigmogram; krzywa tętna tętniczego centralnego i obwodowego oraz jej profile w stanach zmian strukturalnych ścian tętnic.
  • Podstawowe prawa fizyczne dotyczące fizjologii serca i naczyń
  • Opór przepływu krwi i sposób wyrażania tej wielkości.
  • Układ żylny, jego charakterystyka, czynniki wpływające na wartość ciśnienia żylnego.
  • Flebogram oraz jego składowe.
  • Powrót krwi żylnej do serca i czynniki odpowiedzialne za to zjawisko.
  • Jednostka mikrokrążenia i mechanizmy decydujące o efektywnej powierzchni wymiany kapilarnej.
  • Dyfuzja kapilarna, czynniki ją kształtujące, jej znaczenie i sposób oceny.
  • Filtracja i reabsorbcja płynu w naczyniach włosowatych; koncepcja Starlinga.
  • Limfa, jej powstawanie i krążenie.
  • Mechanizmy powstawania obrzęków.
  1. Regulacja szerokości naczyń krwionośnych:
  • Zjawisko autoregulacji i jego mechanizmy: teoria miogenna i metaboliczna
  • Przekrwienie czynnościowe i reaktywne.
  • Rola śródbłonka naczyń w regulacji szerokości naczyń.
  • Udział bezmielinowych włókien czuciowych C w regulacji lokalnego przepływu krwi.
  • Regulacja nerwowa i humoralna szerokości naczyń.
  • Udział układu renina-angiotensyna-aldosteron, ADH oraz ANP w regulacji ciśnienia tętniczego.
  1. Krążenie narządowe:
  • Przepływ mózgowy – jego charakterystyka i regulacja
  • Krążenie wieńcowe – jego charakterystyka i regulacja
  • Przepływ krwi w mięśniach szkieletowych. Mechanizmy kształtujące jego wielkość spoczynkową oraz jego zmianę w warunkach wysiłku fizycznego.
  • Narządowa dystrybucja pojemności minutowej serca w spoczynku i w wysiłku fizycznym.

———————————————————————————————————————————

IV. Zagadnienia na kolokwium i egzamin z fizjologii układu oddechowego, nerki, równowagi kwasowo-zasadowej i płynów ustrojowych

                Fizjologii układu oddechowego

  1. Mechanika wentylacji, zmiany ciśnienia śródopłucnowego i wewnątrzpęcherzykowego oraz towarzyszące im zmiany szybkości przepływu powietrza i objętości płuc w trakcie wdechu i wydechu.
  2. Zmiany szerokości drzewa oskrzelowego w trakcie oddychania (gra oskrzelowa) oraz czynniki wpływające na szerokość drzewa oskrzelowego.
  3. Surfaktant, jego struktura miejsce i czas syntezy, czynniki wpływające na jego syntezę, rola fizjologiczna oraz skutki niedoboru.
  4. Opory oddechowe, ich podział, sposoby pomiaru i zmiany w zaburzeniach wentylacji.
  5. Podatność płuc, klatki piersiowej, sposoby pomiaru, wartości fizjologiczne, zmiany podatności płuc w zaburzeniach o charakterze obturacyjnym i restrykcyjnym.
  6. Przestrzeń martwa anatomiczna i fizjologiczna, ich wielkość, sposoby pomiaru i znaczenie fizjologiczne.
  7. Statyczne i dynamiczne próby spirometryczne, znaczenie diagnostyczne tych badań.
  8. Czynnościowa pojemność zalegająca, jej wielkość, sposób pomiaru i znacznie fizjologiczne.
  9. Krążenie płucne, wartości ciśnień, regulacja czynna (miejscowa i ogólna) i bierna, zależność oporów przepływu od objętości płuc i ciśnień panujących w naczyniach płucnych, zależność przepływu krwi od pozycji ciała i partii płuc.
  10. Pojemność dyfuzyjna gazów oddechowych, czynniki na nią wpływające, prawa nią rządzące, wartości i zmiany w stanach fizjologicznych.
  11. Stosunek wentylacja/przepływ, jego znaczenie fizjologiczne, wartości w poszczególnych partiach płuc, skutki zaburzeń tego stosunku i mechanizmy fizjologiczne dostosowujące wentylację do przepływu i przepływ do wentylacji.
  12. Krzywa dysocjacji hemoglobiny, czynniki na nią wpływające oraz znaczenie fizjologiczne tej regulacji.
  13. Ciśnienia parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi, zawartość i formy transportu pomiędzy kapilarami krążenia płucnego a krążenia systemowego.
  14. Definicja hipoksji, skuteczność tlenoterapii w poszczególnych typach hipoksji.
  15. Efekt Haldena i jego znaczenie fizjologiczne.
  16. Chemoreceptory obwodowe i centralne oraz ich rola w regulacji wentylacji płuc.
  17. Kompleks oddechowy pnia mózgu, jego struktury i udział w regulacji oddychania, efekt przecięcia pnia mózgu na różnych poziomach.
  18. Wentylacja dowolna, jej mechanizmy i ograniczenia.
  19. Wentylacja wysiłkowa płuc, jej wartości, etapy i mechanizmy za nią odpowiedzialne.

              Fizjologia nerki, równowagi wodnej ustroju i równowagi kwasowo-zasadowej

  1. Budowa i czynności nerki.
  2. Krążenie nerkowe, charakterystyka, rozkład ciśnień, regulacja i sposób pomiaru.
  3. Filtracja nerkowa, czynniki jej podlegające, jej regulacja, wielkość, sposób pomiaru.
  4. Badania klirensowe i ich znaczenie.
  5. Mechanizmy resorpcji zwrotnej i składniki jej podlegające w obrębie kanalika proksymalnego.
  6. Pojęcia: transport maksymalny, próg nerkowy teoretyczny i próg nerkowy praktyczny na przykładzie resorpcji zwrotnej glukozy.
  7. Gospodarka wodna w nerce i jej regulacja.
  8. Filtracja oraz resorpcja jonów sodu w poszczególnych częściach nefronów oraz czynniki ją regulujące.
  9. Nerkowa gospodarka jonami potasu sodu, wapnia.
  10. Filtracja i wchłanianie zwrotne wodorowęglanów.
  11. Równowaga kłębkowo kanalikowa, jej mechanizmy.
  12. Mechanizmy oraz etapy zagęszczania i rozcieńczania moczu.
  13. Wydzielanie kanalikowe – mechanizmy i substancje mu podlegające.
  14. Rola nerek w regulacji równowagi kwasowo–zasadowej.
  15. Przestrzenie wodne ustroju, sposoby ich oznaczenia.
  16. Zmiany objętości i ciśnień osmotycznych śródkomórkowej i pozakomórkowej przestrzeni wodnej ustroju w odwodnieniu i nawodnieniu izo-, hyper- i hypoosmotycznym oraz mechanizmy kompensacyjne.
  17. Regulacja gospodarki wodnej i elektrolitowej organizmu.
  18. Układy buforowe warunkujące utrzymanie równowagi kwasowo–zasadowej ustroju.
  19. Zaburzenia równowagi kwasowo–zasadowej, jej przyczyny, mechanizmy kompensacyjne i zmiany pH, pCO2 i rezerwy alkalicznej w tych stanach. Diagram Davenporta.

———————————————————————————————————————————

V. Zagadnienia z fizjologii gruczołów wydzielania wewnętrznego obowiązujące do EGZAMINU z FIZJOLOGII CZŁOWIEKA

  1. Wstęp do endokrynologii
  • Hormony peptydowe: synteza, wydzielanie, receptory
  • Hormony sterydowe: synteza wydzielanie, receptory
  • Mechanizmy kontrolujące wydzielanie hormonów
  1. Biosynteza, regulacja wydzielania, zakres fizjologicznego działania hormonów:
  • Podwzgórza
  • Przysadki mózgowej
  • Nadnerczy
  • Tarczycy
  • Przytarczyc
  • Witaminy D
  • Wysp Langerhansa trzustki: insulina i glukagon
  1. Hormonalna adaptacja do stresu
  2. Fizjologia rozrodu
  • Androgeny: biosynteza, rodzaje, regulacja wydzielania, zakres fizjologicznego działania
  • Estrogeny: biosynteza, rodzaje, regulacja wydzielania, zakres fizjologicznego działania
  • Zmiany hormonalne w czasie cyklu miesięcznego,
  • Hormony okresu ciąży
  • Hormonalna regulacja laktacji

———————————————————————————————————————————

VI. Zagadnienia z fizjologii przewodu pokarmowego obowiązujące do EGZAMINU z FIZJOLOGII CZŁOWIEKA

  1. Regulacja przyjmowania pokarmu.
  2. Motoryka przewodu pokarmowego:
  • Żucie.
  • Połykanie.
  • Perystaltyka przełyku.
  • Regulacja górnego i dolnego zwieracza przełyku
  • Aktywność mioelektryczna żołądka i jelit.
  • Aktywność skurczowa żołądka i jelit.
  • Regulacja wpustu żołądka.
  • Opróżnianie żołądkowe.
  • Odruch defekacji
  1. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych:
  • Ślina: rodzaje i budowa, ślinianek. Skład śliny, mechanizmy wydzielania i ich regulacja.
  • Anatomia czynnościowa żołądka
  • Sok żołądkowy: skład, metody badania.
  • Regulacja wydzielania żołądkowego.
  • Mechanizmy hamujące wydzielanie żołądkowe.
  • Bariera śluzówkowa żołądka.
  • Anatomia czynnościowa trzustki
  • Wydzielanie trzustkowe: skład, mechanizmy wydzielania
  • Regulacja wydzielania trzustkowego.
  • Interakcja części wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczej trzustki.
  • Anatomia czynnościowa wątroby, pęcherzyka żółciowego, krążenia wrotnego
  • Żółć: skład, mechanizmy wydzielania
  • Regulacja wydzielania żółci

      4. Trawienie i wchłanianie:

  • Charakterystyka enzymów trawiennych
  • Białek
  • Tłuszczów
  • Węglowodanów
  • Wody i elektrolitów
  • Witamin
  1. Czynności dokrewne przewodu pokarmowego: gastryna, cholecystokinina, sekretyna, VIP
Accessibility by WAH